عجايب هفتگانه جهان باستان به مجموعهاي از سازههاي بزرگ و شگفتانگيز گفته ميشود كه توسط انسانها در دوران باستان ساخته شده است. اين فهرست توسط يك كتاب راهنماي گردشگري يوناني معرفي شد و به همين دليل تنها سازههايي در آن گنجانده شدهاند كه در اطراف مديترانه قرار دارند. به همين دليل است كه در آن اسمي از بناهاي معروف و زيباي روم باستان، يونان و يا سازههاي باشكوه دورهي هخامنشي در ايران نيامده است. سازههايي مانند تخت جمشيد و يا زيگورات چغازنبيل از جمله بناهاي تاريخي شگفتانگيزي هستند كه هميشه حيرت بازديدكنندگان را به همراه داشته است.
در اين فهرست، نام 7 سازهي دوران باستان آمده كه همگي در اطراف مديترانه قرار گرفتهاند. تقريبا بيشتر اين بناها از بين رفتهاند و تنها يكي از آنها هنوز پابرجاست. يونانيان باستان بر اين باور بودند كه هفت، عدد مقدسي است و آن را نماد كمال و فراواني ميدانستند. همچنين اين عدد بيانگر 5 سيارهي شناخته شده به همراه ماه و خورشيد است. هرودوت، اولين تاريخنگار يوناني و كالميكس، محقق شهر باستاني قيرواني در موزه اسكندريه براي اولين بار فهرستي از عجايب هفتگانه جهان باستان را تهيه كردند. بعدها ليستهاي ديگري نيز توسط نويسندگان، محققان و موسسهها ايجاد شد. در ادامه تاريخچهي كوتاهي از عجايب هفتگانه جهان را بررسي خواهيم كرد.
معرفي عجايب هفتگانه جهان باستان
1. هرم بزرگ جيزه (Great Pyramid of Giza)
قديميترين بناي حاضر در اين ليست، هرم جيزه در مصر است كه با نامهاي هرم خوفو يا چئوپس نيز شناخته ميشود. اين هرم بزرگترين هرم در بين اهرام ثلاثه مصر بوده و تنها مورد در بين عجايب هفتگانه جهان باستان است كه هنوز هم پابرجاست. باستان شناسان معتقدند كه اين هرم به سلسلهي چهارم مصر تعلق دارد و به عنوان مقبرهي خوفو ساخته شد. ساخت اين هرم بزرگ بين 10 تا 20 سال به طول انجاميد و كارگران بسياري در جريان ساخت آن، جان خود را از دست دادند.
قدمت هرم بزرگ جيزه به 2560 سال پيش از ميلاد بازميگردد و با ارتفاع 146.5 متر به مدت 3 هزار و 800 سال به عنوان مرتفعترين بناي جهان شناخته ميشد. بر اساس اطلاعاتي كه باستان شناسان به دست آوردهاند، كارگران براي ساخت اين هرم، سنگهاي بسيار بزرگ را از معدن سنگ كشيده و در محل بلند ميكردند.
2. باغ معلق بابل (Hanging Gardens of Babylon)
باغ معلق بابل تنها مورد فهرست عجايب هفتگانه جهان باستان است كه هنوز مكان دقيق آن مشخص نشده اما از آن به عنوان يك شاهكار مهندسي در زمان باستان ياد ميشود. اين مجموعهي باشكوه و شگفتانگيز از انواع درختان، گلها و گياهان تشكيل شده كه بر روي ساختمانها كاشته شده بودند. در وصف اين مجموعه گفته شده كه به نظر ميرسد جنگل سرسبزي بر روي كوهي از آجر قرار گرفته است. بر اساس افسانهها، بختالنصر دوم اين مجموعه را براي ملكهي خود يعني آميتيس (شاهزادهي سرزمين ماد) در شهر بابل (مكاني در عراق امروزي) ساخته بود. آميتيس به آب و هواي خشك منطقه بينالنهرين عادت نداشت و به همين دليل، بختالنصر دستور ساخت باغهاي معلق بابل را صادر كرد.
كشيشي به نام بروسوس در 290 سال پيش از ميلاد مسيح، در كتابي به توصيف اين مجموعهي شگفتانگيز پرداخته و اين تنها منبعي است كه در آن به باغهاي معلق بابل اشاره شد. ساخت چنين باغي بر روي ساختمان و نگهداري از گياهان كار بسيار دشوار و عجيبي است و امروزه پس از گذشت چندين قرن به لطف فناوريهاي پيشرفته، اين امكان فراهم شده است.
3. مجسمه زئوس (Statue of Zeus)
مجسمهي زئوس در المپيا (مركز مذهبي يونان باستان) واقع شده و يكي از عظيمترين مجسمههاي دوران باستان بوده است. اين مجسمه، شمايل مردي را با ارتفاع 13 متر نشان ميدهد و قدمت آن به 435 سال پيش از ميلاد مسيح بازميگردد. يكي از مجسمهسازان آتني به نام فيديا، اين مجسمه را در معبد زئوس شهر المپيا ساخت. زئوس، پادشاه خدايان يونان، مورد پرستش روميان باستان نيز قرار ميگرفت و جشنها و مراسمهاي بسياري به افتخار آن برگزار ميشد. مجسمهي زئوس از صفحات عاج و طلا بر روي چارچوب چوبي ساخته شده و زئوس را در حالي كه بر روي صندلي پادشاهي نشسته، نشان ميدهد. تنديس زئوس در قرن پنجم ميلادي از بين رفت و هيچ اثري از آن باقي نماند اما مدارك و شواهد بسياري از وجود اين مجسمه خبر ميدهند.
4. معبد آرتميس (Temple of Artemis)
معبد آرتميس يا معبد ديانا در شهر باستاني افسوس در تركيهي امروزي قرار دارد و روميان باستان آن را براي پيشكشي به آرتميس، الههي يوناني ساختند. اين معبد باستاني در قرن 8 پيش از ميلاد ساخته شده و حدود يك قرن بعد بر اثر سيل دچار آسيبهاي جدي شد. در قرن 5 پيش از ميلاد، معبد آرتميس در طول 10 سال مورد بازسازي قرار گرفت و پس از آن در سال 356 پيش از ميلاد مجددا بر اثر يك آتشسوزي تخريب شد. بازسازي دوم اين سازه، آن را به يك مكان شگفتانگيز تبديل كرد تا اينكه در سال 400 ميلادي به كلي از بين رفت و تنها چند مجسمه و پايههاي معبد باقي ماند. اين سازه در 75 كيلومتري شهر ازمير در تركيه قرار دارد و باشكوهترين معبد جهان باستان بود كه با هر بار بازسازي، بر شكوه آن افزوده ميشد.
5. مقبره هاليكارناسوس (Mausoleum at Halicarnassus)
مقبره هاليكارناسوس يا آرامگاه ماسولوس در سال 353 تا 350 پيش از ميلاد مسيح در شهر هاليكارناسوس (منطقهاي در تركيهي امروزي) ساخته شد. اين آرامگاه باشكوه توسط بهترين معماران آن زمان براي يكي از فرماندهان هخامنشي به نام ماسول و به دستور همسرش، آرتميس ساخته شده كه به مدت 24 سال در اين شهر فرمانروايي ميكردند. مقبره هاليكارناسوس 45 متر ارتفاع دارد و از جنس مرمر ساخته شده كه اطراف آن با نقوش برجسته و مجسمههاي زيبا تزئين شده است. اين بنا در قرنهاي 12 و 15 ميلادي بر اثر زمين لرزه از بين رفت و تنها بقايايي از آن در شهر بودروم تركيه باقي مانده است.
6. غول رودس (Colossus of Rhodes)
يكي ديگر از عجايب هفتگانه جهان باستان مجسمهي غولپيكر رودس است كه در ورودي جزيرهي يوناني رودس قرار گرفته و در سالهاي 292 تا 280 پيش از ميلاد مسيح بنا نهاده شد. اين مجسمه، الههي خورشيد يونان را نشان ميدهد و به خاطر جشن پيروزي بر فرمانرواي شهر قبرس ساخته شد. فرمانرواي رودس با غنائمي كه از ارتش قبرس به دست آورده بود، هزينهي ساخت اين مجسمهي عظيم را فراهم كرد. غول رودس با ارتفاع 33 متر به عنوان مرتفعترين مجسمهي زمان باستان شناخته ميشود اما بيشتر از 56 سال عمر نكرد. اين مجسمه از قطعات برنزي تشكيل شده كه بر روي يك پايهي 15 متري از جنس مرمر قرار گرفته است. اين سازهي شگفتانگيز بر اثر زمين لرزه در 226 سال پيش از ميلاد مسيح از بين رفت اما در سال 2015 ميلادي اعلام شد كه قرار است اين بنا مورد بازسازي قرار بگيرد.
7. فانوس اسكندريه (Lighthouse of Alexandria)
فانوس شهر اسكندريهي مصر، اولين فانوس دريايي ساخته شده در جهان است. اين فانوس در سال 302 پيش از ميلاد مسيح و پس از 12 سال عمليات ساخت و ساز تكميل شد و با ارتفاع 120 تا 137 متر تا سالها به عنوان دومين سازهي بزرگ دنيا پس از هرم جيزه شناخته ميشد. اين بنا از جنس سنگهاي تراش خورده ساخته شد و در جزيرهي فاروس و به منظور راهنمايي كشتيهاي تجاري كه به سوي بندرگاه اسكندريهي مصر ميآمدند استفاده ميشد.
اين سازهي اعجابانگيز به علت زمينلرزههاي متعدد از بين رفت اما در سال 1990، باستان شناسان فرانسوي موفق شدند تا بقايايي از آن را در شرق بندرگاه اسكندريه كشف كنند. فانوس اسكندريه به دستور فرمانرواي آن زمان مصر و با هزينهاي معادل 3 ميليون دلار امروزي ساخته شد.